Шүүмж

Áèäíèé äóíä èéì íýãýí íàéðàã÷ áàéíàì. Ýíý íàéðàã÷èéã ÿéöýòãýã÷èéí Îðãèëáîëä ãýæýý. Îðãèë ìààíü ÌÇÝ-ýýñ çàðëàäàã Àíõíû íîìûí óðàëäààíä á¿òýýë íü øàëãàð÷, 2008 îíä àíõíû íîìîî ºëãèéäºæ áàéñàí öàã ñàÿõàí ìýò ñàíàãäàíà. ªìíº ìèíü äýëãýýñòýé áóé ýë íèìãýí íîìûí õóóäñóóäûã áè ñàéõàí ø¿ëã¿¿äèéã õàäãàëàõ õóâüòàé öààñ-ñ þì äàà ãýæ ýõëýí äóó àëäñàí. Îäîî òýãâýë ò¿¿íèé òºãºëäºð åðòºíöèéí ¿¿äýýð àõèí ñýì àëõàÿ. Òýð : -
Íàìðûã íàìàð ãýæ áîäîõëîîð óéò-õàð òºðºõ
Ãèøãýæ áºõèéëãºñºí ºâñíººñºº
Óé÷ëàëò õ¿ññýí ÷
Ñàðíû ãýðýëä îðü ãóíèãëóóí ñóóæ
Ñàðûã ¿ã¿éñãýõ øàëòàã õàéñàí ÷
Íàìðûã õàâàð ãýæ áîäñîí ÷
Íàäàä ãîìäîõ ºâ÷ ÷ ¿ã¿é
Ñàðûã ¿çýí ÿäñàí ÷
Ò¿¿íä óëàì á¿ð äàññààð
Ìèíèé àìüäðàë
ª÷èãäºð ãèøãýñýí ìºðºº ýðãýæ îëîõã¿é
ªíººäºð ìýò-̺íõèéí õóóðàì÷
Ãýõäýý ë áè õ¿¿õýä øèã ãýíýí èíýýñýýð… ãýæ àëü íýãýí öàãò òýìäýãëýí îðõèæýý. Ýíý ø¿ëýã áàäàãëàëûí õóâüä ãàíöõàí áàäàã. Íýã ìºðèéã íü ñóãà òàòàõ àâààñ íóðæ ìýäýõ òèéì ë íýãýí ýìçýãèéã õàðóóëæýý. Õàðèí ýíý ø¿ëãýíä ãàíö äóòóó ç¿éë àæèãëàãäñàí íü /…/. - ãóðâàí öýãèéã áèä ÿìàðõàí óòãàòàé áîëîõîîð ø¿ëýãò õýðýãëýäýã þì áý. Ýíý ø¿ëýãò ë òýð ãóðâàí öýã¿¿ä áàéõ ¸ñòîé øèã ýý. Òýãòýë Ã.Îðãèë ãóðâàí öýã áàéìààðã¿é ø¿ëýãò ãóðâàí öýã õàÿæ áàéâàë çîõèõ ø¿ëýãò ò¿¿íèéã õýðýãëýýã¿é íü ãóðâàí öýã þóã õýëäãèéã ã¿éöýò íýãýí îëæ ìýäýýã¿é ÷ þì øèã ýý…Òèéìýýñ íýãýí ø¿ëãèéã ñîíãîí àâ þó.
Ãóíèãò áîäîë. Ñàð
Ñàðíû õàðö. ×èíèé òóõàé áîäîë
Ñàðõàäûí æ¿íç. Ñîãòîíãè ¿äýø
Ñàéõàí àìüäðàëûí òóõàé
Ãóíèãò áîäîë… ýë ø¿ëãýíä ÷ ìºí ãóðâàí öýã ìàø èõ õýðýãòýé ñàíàãäíàì. Áè ãóðâàí öýãèéí òóõàéä ÿðèàä áàéãàà ìààíü ìàíàé íºõäèéí èõýíõ íü ãóðâàí öýãèéí òóõàé –ò¿¿íèéã ÿìàð ¿åä ÿàæ õýðýãëýõèéã ñàéòàð ìýäýõã¿é ç¿ãýýð ë õýëáýðäýõ íýãýí îéëãîëò õýìýýí ¿çýæ õýðýãëýäýã øèã ñàíàãääàã þì. ¯ã¿é ÷ áàéæ ìýäíý. Ñàÿûí äóðüäñàí ø¿ëýãò
Ãóíèãò áîäîë…Ñàð
Ñàðíû õàðö. ×èíèé òóõàé áîäîë…
Ñàðõàäûí æ¿íç…Ñîãòîíãè ¿äýø
…Ñàéõàí àìüäðàëûí òóõàé
Ãóíèãò áîäîë…èéì áàéâàë çºâ áîëîõ ìýò ýý. Ãýõäýý ýíý ø¿ëýã ÿìàð ýìõ öýãöòýé ìºí óòãà ÿìàðõàí òºãñ èëýðñýí áàéíà âý. ªíãºö õàðñàí íýãýíä ç¿ãýýð ë òîî÷èìæ ìàÿãèéí òàòàëáàð. Ãýâ÷ ýíý áîë òàòàëáàð ìºí ÷ ç¿ãýýð íýã òàòàëáàð áèø. Óÿíãà õàäãàëàãäàæ áàéíà. Óòãà ã¿éöýò áàéíà. ¯ãèéí ãèøãýãäýë¿¿ä îí÷òîé áàéíà. ªºð õýëýõ þì àëãà. Îäîî õàðèí öààø ººð íýãýí ø¿ëãèéíõ íü ººð íýãýí áàäãààñ ººðèéí ¿çýëä íèéöýýã¿é íýãýí ìºðèéã áîäîëäîî äàõèí îéðòóóëâààñ
“Öýöýãò íýãýí ìîäíîî öýöýãñ ãàíäàõ óÿíãàò ¿äøýýð” ãýñýí ó÷èð ç¿éí àëäàà áàñ áóéã òýìäýãëýå. Íýã ¿ã íýã ìºðºíä íýã áóñ óäàà îðîõ íü èõýíõ ø¿ëãýíä òîõèðëûã òèéì ÷ ñàéòðûã ¿ë îëìó. Ãýõäýý áè íýã ø¿ëãèéí òóõàéä áóñ íýã áàäãèéí òóõàéä áóñ íýã ìºð ñîíãîí àâ÷ íýãýí ¿ãèéã öóõàñ äóðäàæ áàéíà. Ãýõäýý íýã ìºð áèø íýã ¿ã õ¿ðòýë ÿìàð õ¿÷òýéã áèä äàíäàà áîäîæ áàéõ ¸ñòîé. ¯ã áîë ãýðýë öàöðóóëàã÷. Òèéìýýñ áèä ºí㺠ãýðëèéã, ýð÷èì õ¿÷¿¿äèéã ìàø ñàéòàð ºðæ òîõèðóóëæ áàéõ ó÷èðòàé. Îäîî òýãâýë ò¿¿íèé ø¿ëýãò øóíàí öààøëàÿ
Íîìîî íýðèéäñýí ø¿ëýã íü “ҪêËĪРÝÐÒÈÉÍ ÃÓÍÈÃØÈË”
Ñ¿ìèéí ºâãºí òàãòàà øèã…
ãýðýëòýã÷ ºíãºíèé ¿íýðò ñýð¿¿í ñóóæ
Õîðèí æèëèéíõýý àìüäðàëûã
æèð íýãýí áÿñàëãàã÷ ëóãàà òºãºëäºðæèõèéã ¿çíýì
Íàéðûí øèðýýíèé ýçýíã¿é õóíäàãà øèã
ãóíèãò ø¿ëýãñ àÿñõàí áîëîîä…
Íàìàéã àðãàäñàí îí æèë¿¿ä
õºë äîîð ìèíü ñàðíû ºâñ ìýò óðãààä…
Ø¿¿äýðò íîðñîí áàéíàì ãýæ óã ø¿ëýã ýõëýíý. Òýãâýë ýíý áàäàãò ìºð¿¿äèéí áàéðëàë ººð õîîðîíäîî áóðóó ºðºëòèéã îëæýý. Õàðèí

Ñ¿ìèéí ºâãºí òàãòàà øèã…
æèð íýãýí áÿñàëãàã÷ ëóãàà
ãýðýëòýã÷ ºíãºíèé ¿íýðò ñýð¿¿í ñóóæ
Õîðèí æèëèéíõýý àìüäðàëûã
òºãºëäºðæèõèéã ¿çíýì
Íàìàéã àðãàäñàí îí æèë¿¿ä
Íàéðûí øèðýýíèé ýçýíã¿é õóíäàãà øèã
ãóíèãò ø¿ëýãñ àÿñõàí áîëîîä…
õºë äîîð ìèíü ñàðíû ºâñ ìýò óðãààä
Ø¿¿äýðò íîðñîí áàéíàì ãýæ ºðºãäñºí áîë çºâ õýìíýëä îðîõ áàéæ. Öààø: -
Çóëûí ãýðýëä øóíàãëàã÷
ýðâýýõýéí ¿õýëä ç¿ðõ õàéëààä…
Òºãºëäºð ýðòèéí…øóâóóäûí íóëèìñûã
ãààíñíûõàà èøèí äýýð òîñîõîä
Ò¿ìýíòýý ýðãýõ…
Òºãñººã¿é ñóäðààñ ìèíü ãóíèãøèë ìýäðýãäíýì…ãýæ ø¿ëãýý æàðãààæ – ýý. Õàðèí ýíý ø¿ëãèéí òºãñãºëèéí Òºãºëäºð ýðòèéí…øóâóóäûí íóëèìñûã
ãààíñíûõàà èøèí äýýð òîñîõîä
Ò¿ìýíòýý ýðãýõ…
Ýäãýýð ìºð¿¿ä óòãàà òºãñ ãàðãàõàä ñîíãîëò áóðóó õèéãäñýíýýñ öîãö áîëæ ÷àäààã¿éä õ¿ðãýæ áàéíà. ̺í ø¿ëãèéí ºíººõ ë ãóðâàí öýã¿¿ä áàéõ ¸ñã¿é ãàçðàà õýä õýäýí óäàà øèãòãýãäñýí íü èë¿¿öèéã áîëîí åðºíõèé óòãàò ñºð㺺ð íºëººëæ ÷ áîëîõ òàëòàéã õàðóóëíà. Õàðèí ò¿¿íèé
Èõ ýý õîë…
Ãóðâàí õàâðûí òýðòýýõ
Òýð ë á¿ñã¿é
… Èðýõã¿é þì áàéëã¿é
Èæèé áîëñîí ãýíý ëýý. ãýæ ãàéõàìøèãò áîãèíî òàòàëáàð ñýòãýëä ÿìàð íýãýí õ¿íä ç¿éë õèé÷èõ øèã ìýäðýìæ òºð¿¿ëíý ãýý÷. Õ¿ëýýëò, Ãóíèã, Õàðóóñàë á¿õíèéã ÿìàð ÷àäâàðëàã ãàðãàñàí þì áý. Áè íºõ人ñºº ýíý ìýò ø¿ëãèéã ÿìàð èõ ýðæ õàéäàã þì áý. ̺í ò¿¿íèé äàðààãèéí ø¿ëýã
Îääûã òîîëîâ
Öýöýãñýýñ îëîí áàéâ
Öýöýãñèéã òîîëîâ
Îääîîñ îëîí áàéâ
Øóâóóäûã òîîëîâ
Çàãàñíààñ îëîí áàéâ
Çàãàñûã òîîëîâ
Øóâóóäààñ îëîí áàéâ
Åðòºíö
Åð人 ãàíöõàí…ãýæýý. Åðòºíö õîîñîí. Òýð ÷èãòýý õîîñîí. Ãýõäýý áàñ õîîñîí áèø ýý. Òýð þì á¿õíýýð ä¿¿ðýí. Áóé á¿õíýýð ä¿¿ðýí ÷ Åðòºíö áàñ ë õîîñîí. Òà ãàãöõ¿¿ õýðõýí ÿàæ õàðæ áàéíà Õîðâîî-Åðòºíö ººðºº òèéì þì. ¯¿íèéã Ã. Îðãèëáîëä íýãýí öàã ìº÷èéã öàðöààí áàéæ òýìäýãëýí áóóëãàñàí áàéõ. Ýìõ öýãö ÿìàð ÷ ø¿ëãýýñ íü õàðàãäíàì. Òýð ø¿ëãýý áîãèíî áè÷äýã. Áîãèíî áè÷äýã íü ç¿ãýýð íýã õýëáýð áèø õàðèí ò¿¿íèé óð ÷àäâàðûã èëòãýñýí õýðýã þì. Ò¿¿íèé íîìûí 26-ð í¿¿ðíýý áàéõ íýðã¿é ø¿ëãèéí
…Ñýìýýð äîãäîëæ…áîäîëòîéãîî õàìòààð
Бурхан багшийн мэндэлсэн өдөр
Бугын бяцхан зоргол
Эхээс унав. Энэ шүлгээр Башёгийн тухай яриагаа дуусгая
Ìàíàíò ç¿ãèéã øèðòýõ¿é
ßíçàãàà ¿çñýí ýõ ãºðººñíèé
Ãóíèãò èíýýìñýãëýë òîäîðíî
ßã ýíý ¿åä ë
Áóðõàí ìýò óðò íàñëàõ õ¿ñýë òºðíº. 33-ðò í¿¿ðíèé íýðã¿é ø¿ëãèéí
Áè ÷àìàéã õ¿ëýýí
Îðü ãàíöààð ¿¿ðýãëýíý
Ãóíèãèéã ìèíü õ¿ðòýë
Àâààä îäñîí áîëîõîîð
Ãóíüæ ÷ ÷àäàõã¿é íàäàä
Íàâ÷èñ àòààðõàíà. 43-ð í¿¿ðíèé Ãóðâàí ìºðò¿¿äýýñ
Õýýð òàëä
Öàðöàà ÷àðëàõ íü
Õýí ÷ îéëãîõã¿é ñîíãîäîã àÿëãóó ìýò. Ìºí –
ªã뺺, ÷è ÿìàð õàðãèñ þì áý
ª÷èãäºðèéí øèíý á¿õíèéã
Õóó÷èí áîëãîõ. 46-ð í¿¿ðíèé
Ñàð ÷ õàðàãäàõã¿é…ã¿í õàðàíõóéä
Ñ¿¿äðýý îëîõ ãýæ òýìòýðíýì. – çýðãèéã áè îíöãîéëîí äóðüäàõ ó÷èðòàé. Ó÷èð íü Ã. Îðãèëáîëä áèäíèé íýã. Òýð ÿðóó íàéðàã÷ þì. Òýð áèäíèé äóíä äîîðõ ø¿ëãýýð Öýöýí Ëè- Áàé àäèë õàéðëàãäàõ ó÷èðòàé.
Öººðìèéí ã¿í ð¿¿…
íàâ÷ñèéã äàãàí õèéñýí îäìîîð
Òýíä áè èéì óäààí àìüäðàõ áîëîâ óó
Õîðèí íàñ ìèíü õýëýý÷
Öººðìèéí ã¿í ð¿¿…
íàâ÷ñèéã äàãàí õèéñýí îäìîîð
Òýíä áè àõèàä õè÷íýýí æèë àìüäðàõ áîë
Õîðèí íàñ ìèíü õýëýý÷
Öººðìèéí ã¿í ð¿¿…
íàâ÷ñèéã äàãàí õèéñýí îäìîîð
Õîðèí íàñ ìèíü ¿¿ðä áàÿðòàé… “ҪêËĪРÝÐÒÈÉÍ ÃÓÍÈÃØÈË” èéì ë íýãýí ºí㺠àÿñ, äóó ÷èìýý, ä¿ð ä¿ðñëýëòýé. Òýãâýë îäîî ýðõýì íºõºð ÷è ÿìàðõàí ø¿ëãýý íýðýí ñóóãààã ¿ë ìýäýõ õýäèé ÷ ÷àìä óëàì òºãºëäðèéã ÿìàãò õ¿ñíý. Õ¿ññýýð áàéõ áîëíî…áè.

2012 он

Н.Минжинсайхан